🔹 پیش از هرچیز باید معنای تعدیل قرارداد را روشن کنیم. «تعدیل» در لغت به معنای «معتدلکردن» و «تقسیمکردن ازروی عدالت» آمده است. تعدیل در عبارت «تعدیل قرارداد» هم از معنای لغوی خود دور نیفتاده است. تعدیل قرارداد یعنی شروط قرارداد یا آثار آن به اجازه قانون و بدون توافق طرفین تغییر پیدا میکند. این تغییر معمولا برای برقرارکردن تعادل بین تعهدات قراردادی است که ممکن است به هر علت از بین رفته باشد.
🔹 بهعبارتدیگر، گاهی اوضاع به نحوی پیش میرود که رابطه قراردادی میان اشخاص، بهشکلی کاملاً فاحش، به ضرر یکی از طرفین تغییر میکند. در برخی از این موارد قانون به افراد اجازه تعدیل قرارداد را میدهد تا توازن بین طرفین قرارداد برقرار شود. به همین دلیل، تعدیل قرارداد اصولاً درمورد قراردادهایی با جنبه مالی به کار میرود.
🔹 البته باید توجه داشت که نمیتوان به صرف هر تغییری در اوضاع و احوال خواهان تعدیل شرایط قرارداد شد، زیرا اساسا یکی از مبانی قراردادها ـ و خصوصاً قراردادهای درازمدت ـ این است که اشخاص میخواهند ثبات داشته باشند و با کوچکترین تغییر در اوضاع اقتصادی مجبور نباشند متحمل خسارت و هزینه شوند. به همین دلیل، تعدیل قرارداد فقط در مواردی انگشتشمار ممکن است.
🔹 قانون در چه مواردی قرارداد را تعدیل میکند؟
🔹 گاهی بعد از جنگها یا بحرانهای اقتصادی طولانیمدتی که موجب تغییرات عمده در ارزش واقعی پول میشوند، قانون قراردادها را تعدیل میکند تا با ارزش واقعی پول متناسب شوند. این امر ممکن است در هر زمانی که ارزش پول کاهش شدید پیدا کند انجام گیرد.
بهعنوانمثال، در کشور ما که با مشکل تورم مواجه است، قانون درمورد بعضی از قراردادها بهصراحت تعدیل قرارداد را پذیرفته است.